Żyto

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Ten artykuł dotyczy zboża. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Żyto
Ilustracja
Żyto zwyczajne
Systematyka[1]
Domena eukarionty
Królestwo rośliny
Klad rośliny naczyniowe
Klad rośliny nasienne
Klasa okrytonasienne
Klad jednoliścienne
Rząd wiechlinowce
Rodzina wiechlinowate
Rodzaj żyto
Nazwa systematyczna
Secale L.
Sp. Pl. 84. 1753
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku

Żyto (Secale L.) – rodzaj roślin jednorocznych, dwuletnich lub wieloletnich z rodziny wiechlinowatych. Pochodzi z Azji. Liczy około 10 gatunków[2], z których najważniejszym ze względów gospodarczych jest uprawiane żyto zwyczajne[3]. Gatunkiem typowym jest Secale cereale L.[4]:

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga
Źdźbło ma wysokość ok. 1,5 m.
Korzenie
Żyto w porównaniu z innymi zbożami, ma dobrze rozwinięty system korzeniowy, co umożliwia pobieranie wody i składników pokarmowych z głębszych warstw gleby.
Kwiaty
Kłos o kłoskach dwukwiatowych, ościsty.
Owoce
Ziarniaki o kształcie podłużnym, wrzecionowatym, o barwie szarozielonej.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Synonimy[4]

Gramen Séguier

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj należący do rodziny wiechlinowatych (Poaceae), rzędu wiechlinowców (Poales)[1]. W obrębie rodziny należy do podrodziny wiechlinowych (Pooideae), plemienia Triticeae[5].

Pozycja w systemie Reveala (1994–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd Juncanae Takht., rząd wiechlinowce (Poales Small), rodzina wiechlinowate (Poaceae (R. Br.) Barnh.), rodzaj żyto (Secale L.)[6][7].

Gatunki flory Polski[8]
Inne gatunki[9]

Mieszaniec międzygatunkowy:

  • Secale × derzhavinii Tzvelev

Galeria[edytuj | edytuj kod]

  • Rogge plant Secale cereale.jpg
  • Oortjes rogge Secale cereale auricles.jpg
  • Rogge aar Secale cereale.jpg
  • Kafje met kafnaald rogge Secale cereale.jpg

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Żyto jest popularną rośliną uprawną, choć jego powierzchnia uprawy i znaczenie gospodarcze spada. Ziarniaki żyta są stosowane do wyrobu pasz dla bydła i trzody chlewnej. Z żyta produkuje się również mąkę którą stosuje się głównie do wypieku chleba. Produkuje się z niego też alkohol etylowy. Słomę żytnią stosowano do wyrobu strzech, oraz jako ściółkę dla zwierząt.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b P.F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-02-01].
  2. ↑ GrassBase – The Online World Grass Flora
  3. ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 1057. ISBN 83-214-1305-6.
  4. ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-09].
  5. ↑ Poaceae (grass family) (ang.). W: Taxonomy Browser [on-line]. The National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2011-02-01].
  6. ↑ James L. Reveal System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rodzaju żyto według Reveala
  7. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Secale (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-03-09].
  8. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland : a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  9. ↑ Secale (ang.). W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-02-01].